Verandering lastig?

Van reflex en quick fix naar leiderschap en wijsheid

Overal waar ik kom en bij iedereen die ik spreek, gaat het over verandering. We zijn
het er allemaal over eens. We moeten en we willen het anders doen. Genoodzaakt
door externe ontwikkelingen (urgentie) en/of geïnspireerd door een meer eigentijdse
visie (ambitie).
Het praten over verandering, dat gaat mensen over het algemeen vrij gemakkelijk af.
Het ook daadwerkelijk doen, dat blijkt altijd weer een lastige opgave. Dan pas ervaren
we hoe we eigenlijk vast zitten in onze oude vertrouwde reflexen en comfortabele
patronen.
Eigenlijk weten we dat ook allemaal en wordt het tijd dat we iets met die ervaring
gaan doen! Dat we daar een goeie oplossing voor gaan vinden.
In dit artikel bespreek ik een model dat mensen kan helpen om te ervaren wat nodig is
om te veranderen. Om mensen bewust te laten zijn dat we vaak (onbewust) acteren
vanuit primaire reflex of op de automatische piloot (model: level 1 en 2). En dat
verandering pas mogelijk wordt als we daar de juiste mindset en attitude voor kiezen
(model: level 3 en 4).

4 Levels of Engagement

Enkele jaren terug heb ik met veel plezier een programma gevolgd bij Alan Seale . De nadruk in dit programma werd vooral gelegd op de verscheidenheid aan intelligenties waar we als mensen over kunnen beschikken.
In het bedrijfsleven en ook onze maatschappij zijn we gewend om vooral
veel met ons hoofd te werken. Om te analyseren en problemen vooral rationeel op te
lossen. De intelligentie van intuïtie en gevoel blijven vaak onderbelicht.​

Een model wat me in het programma van Alan zeer aansprak was het model van 4 Levels of Engagement. Dit model laat ons op een heel laagdrempelige en concrete wijze zien dat we ons op 4 manieren kunnen verhouden tot onze omstandigheden. En dat elke van de 4 posities onherroepelijk zal leiden tot beduidend andere uitkomsten.
Hieronder geef ik een toelichting op dit model en mijn interpretatie daarvan.

Level 1: DRAMA – reflex en emotie

Vanuit dit level reageren we vanuit een eerste reflex. Hier geven we toe aan onze
eerste emoties. Vanuit dit perspectief kijken we vooral naar de ander en onze
omgeving. Wat de ander fout heeft gedaan of in de omgeving allemaal niet klopt. Dit
is de mindset die de verantwoordelijkheid vooral legt bij een ander en niet bij onszelf.
Hier voelen we ons meer slachtoffer van een situatie. Hier zijn we in eigenlijk passief
of reactief en zal verandering niet plaatsvinden.
Dit klinkt natuurlijk allemaal niet heel constructief. Toch heeft deze fase wel degelijk
een belangrijke functie. Als mens is het normaal dat we af en toe ruimte geven aan
onze instinctieve reacties. Dat we van elkaar accepteren dat we af en toe stoom willen
afblazen. Als we dat niet doen zullen deze sentimenten een ondergronds bestaan gaan
leiden en onbewust een ondermijnende functie gaan krijgen.
Daarnaast is het goed en belangrijk om de wijsheid achter de emotie te onderkennen.
Emoties zijn er niet voor niets. Cynisme bijvoorbeeld kun je verwerpen als negativiteit,
maar er zit ook altijd een grotere boodschap onder. In veranderende organisatie is dat
vaak de wijsheid van de ervaring. De teleurstelling van het verleden. En de behoefte
aan echte verandering.

Level 2: SITUATIE – analyse en quick fix

Ik ervaar dat we in het dagelijks leven het meest opereren vanuit dit level. Zeker in het bedrijfsleven waar ik veel verkeer is dit vrijwel altijd de modus operandi. Vanuit deze mindset analyseren we een situatie of een probleem en bedenken zo snel mogelijk een goede oplossing. We volgen hierbij waarschijnlijk de bekende patronen en vallen terug op eerdere ervaringen. Hier zijn we actiegericht en productief. In tegenstelling tot het eerste level nemen we hier wel de verantwoordelijkheid. Maar ook deze approach zal niet tot wezenlijke verandering gaan leiden.

De vorige 2 levels kom ik in organisaties veel tegen. De volgende 2 levels, die van KEUZE en KANS, bieden wat mij betreft nog een enorm potentieel. Ik ervaar dagelijks dat daar vaak de meeste winst is te behalen. Vanuit Level 3 en 4 bereiken we de grootste kans om daadwerkelijk en duurzame verandering tot stand te laten komen.

Level 3: KEUZE- persoonlijk leiderschap

Elke situatie is weer een moment die we kunnen gebruiken om ons zelf uit te drukken op de best mogelijk manier. Veel te weinig realiseren we ons dat we vrij zijn om te kiezen wie we willen zijn. Veel te weinig staan we er bij stil dat wij vaak op de automatische piloot handelen. Dat we eigenlijk onszelf blijven herhalen. Omdat we het nu eenmaal gewend zijn om het zo te doen. Misschien al sinds onze prille jeugd.

Maar het kan ook anders! We kunnen andere keuzes overwegen. Omdat onze oude ingesleten patronen die ooit een functie hadden, misschien nu niet meer voor ons werken. Of omdat de situatie waarin we ons vandaag bevinden nu iets heel anders van ons vraagt. We kunnen andere keuzes overwegen omdat we ons als mens graag willen blijven ontwikkelen. Tot slot kunnen we door anderen mogelijkheden te verkennen ook posities innemen waarin we beter gaan aansluiten bij anderen.

Vanuit level 3 kan ook het inzicht ontstaan dat we de situatie zelf niet willen of kunnen veranderen. Dat we er wijselijk voor kiezen om alleen onze positie te veranderen. Dat we de situatie accepteren, maar onze houding en verhouding daartoe aanpassen.

Vanuit KEUZE benaderen we de situatie als een inspiratie voor persoonlijk leiderschap. Vanuit de mindset van level 3 kiezen we er voor om ons in de situatie te verbinden met ons werkelijke en beste zelf. Omdat we kunnen kiezen wie we willen zijn, de rol die we willen innemen en de impact die we als individu willen hebben.

Level 4: KANS – wijsheid en transformatie

Bij het vorige level van keuze hadden we aandacht voor onszelf. Vanuit de mindset van KANS observeren we de buitenwereld, de situatie of de gebeurtenis. Maar in tegenstelling tot level 2 gaan we niet voor de gebruikelijke analyse en de quick fix. Om zo snel mogelijk de orde te herstellen.

Vanuit level 4 KANS onderzoeken we wat er werkelijk aan de hand is. We zien de grotere context. We hanteren een meer systemische benadering. We oriënteren ons niet alleen op de boven- maar ook de onderstroom. We concentreren ons niet alleen op de inhoud van een casus maar betrekken minimaal in gelijke mate de menselijke kant daarvan.

We gaan uit van het grootste onderliggende potentieel van elke situatie. Dit doen we door op verschillende manieren durven te kijken. Door verschillende vormen van intelligentie in te zetten, onze ratio, maar vooral ook ons gevoel en onze intuïtie. Dit doen we vooral ook door goed met elkaar samen te werken. Door de de verschillende invalshoeken en kwaliteiten te respecteren en te waarderen.

Vanuit level 4 ontstaat de mogelijkheid om gebeurtenissen te gebruiken voor transformatie en dus duurzame verandering.

De grote winst van KEUZE en KANS
Zoals eerder vermeld zitten organisaties, teams en mensen vaak in 1 en 2. Daar kan je een bedrijf ook prima in laten functioneren. Ik geloof alleen dat levels 3 en 4 zo veel extra perspectief kunnen bieden. Voor persoonlijke ontwikkeling, voor samenwerking, voor creativiteit en innovatie, maar vooral ook om aansluiting te houden op de veranderingen in onze buitenwereld.

Tot slot denk ik dat het veel inspirerender en interessanter is om de voor jou geijkte paden te verlaten en los te laten en om andere perspectieven durven te verkennen.

Ik geloof enorm in mogelijkheden die gaan ontstaan als organisaties hier veel bewuster mee om leren gaan. Om mensen te inspireren en te helpen om wendbaar te leren zijn.

Ik wil hier benadrukken dat het puur en alleen introduceren van een model niet zal helpen! Mensen zullen zich allereerst veilig moeten wanen om uit een comfort zone te stappen. Daarnaast vraagt dit serieuze oefening. Zodat mensen het kunnen leren en daarmee vertrouwd raken om zich bewust te zijn van hun positie en keuzevrijheid en daarmee de positieve invloed op het eigen leven en dus die van het team en organisatie: van reflex (L1) en quick fix (L2) naar leiderschap (L3) en wijsheid (L4).

Reflectievraag;
Hoe verdeel jij gemiddeld je tijd over de vier verschillende levels?

DRAMA %
SITUATIE %
KEUZE %
KANS %

Als je kijkt naar je antwoorden, ben je daar dan tevreden over? Of zie je ruimte tot voor groei en ontwikkeling?

Je zou deze vraag niet alleen op je zelf kunnen toepassen, maar ook bijvoorbeeld op je team of organisatie.

Sparren met mij? Ik kijk er naar uit. Bel of app mij op 0614601046, dan praten we verder.